Mon Français

سریزه

تېر مهال فعلي صفت (le participe passé) د فعل یوه بڼه ده چې د یوې بشپړې شوې کړنې پایله څرګندوي. د فرانسوي ژبې د ګرامر دا مفهوم په ښه توګه زده کول مهم دي، ځکه چې تېر مهال فعلي صفت ډېر کارونې لري، په ځانګړې توګه د "avoir" (لرل) او "être" (وي) مرستندویه فعلونو سره.

د تېر مهال فعلي صفت جوړول

تېر مهال فعلي صفت معمولاً د فعل اصلي برخې ته د وروستاړي په زیاتولو سره جوړیږي. اصلي وروستاړي دا دي:

• é- : parler → parlé (خبرې کول → خبرې شوي)، manger → mangé (خوړل → خوړل شوي)
• i- : finir → fini (پای ته رسول → پای ته رسېدلی)، choisir → choisi (غوره کول → غوره شوی)
• u- : boire → bu (څښل → څښل شوی)، recevoir → reçu (ترلاسه کول → ترلاسه شوی)
• it- : dire → dit (ویل → ویل شوی)، écrire → écrit (لیکل → لیکل شوی)
• is- : prendre → pris (اخیستل → اخیستل شوی)، mettre → mis (ایښودل → ایښودل شوی)
• ert- : ouvrir → ouvert (پرانیستل → پرانیستل شوی)، offrir → offert (وړاندې کول → وړاندې شوی)

ځینې فعلونه بې قاعدې بڼې لري، لکه: aller → allé (تلل → تللی)، voir → vu (لیدل → لیدل شوی)، faire → fait (کول → شوی).

بېلګې

دلته د تېر مهال فعلي صفت په کارولو سره د څو جملو بېلګې دي:

• J'ai mangé un gâteau. (ما یوه کیک وخوړه.)
• Elle est partie en vacances. (هغه رخصتۍ ته تللې ده.)
• Nous avons choisi un beau cadeau. (موږ یو ښکلی سوغات غوره کړی دی.)
• Ils se sont battus pendant la récréation. (دوی د تفریح په وخت کې وجنګېدل.)

د "avoir" او "être" مرستندویه فعلونو سره کارول

کله چې د "avoir" مرستندویه فعل سره کارول کیږي، تېر مهال فعلي صفت په جنس او شمېر کې د مستقیم مفعول (COD) سره یوازې هغه وخت مطابقت کوي چې د فعل مخکې راشي:

• J'ai lu le livre. (ما کتاب ولوست. - COD د فعل وروسته، مطابقت نشته)
• Je les ai lus. (ما هغه ولوستل. - COD د فعل مخکې، په نارینه جمع کې مطابقت)
• Elle a acheté des fleurs. (هغې ګلان واخیستل. - COD د فعل وروسته، مطابقت نشته)
• Elle les a achetées. (هغې هغه واخیستل. - COD د فعل مخکې، په ښځینه جمع کې مطابقت)
• Les fleurs que j'ai achetées. (هغه ګلان چې ما واخیستل. - COD د فعل مخکې، په ښځینه جمع کې مطابقت)

ولې د "être" مرستندویه فعل کارول کیږي؟

د "être" مرستندویه فعل سره، تېر مهال فعلي صفت تل د فعل د فاعل سره په جنس او شمېر کې مطابقت کوي:

• Il est parti. (هغه تللی دی. - نارینه مفرد)
• Elles sont arrivées. (هغوی (ښځینه) رارسېدلي دي. - ښځینه جمع)

ځینې انعکاسي فعلونه (se laver - ځان مینځل، s'enfuir - تېښتل) د "avoir" پر ځای د "être" مرستندویه فعل کاروي:

• Elle s'est lavée. (هغې ځان ومینځه. - له فاعل سره مطابقت)
• Ils se sont enfuis. (هغوی وتښتېدل. - له فاعل سره مطابقت)

د "être" مرستندویه فعل د کارولو قواعد

۱. د خوځښت فعلونه:

دا هغه فعلونه دي چې خوځښت یا د موقعیت بدلون څرګندوي.

• - partir : Luc et Marie sont partis en vacances. (لوک او ماري رخصتۍ ته تللي دي.)
• - monter : Ils sont montés dans le funiculaire. (هغوی په فونیکولر کې پورته شول.)
• - descendre : Ils sont descendus vers le centre-ville. (هغوی د ښار مرکز ته کښته شول.)

۲. هغه فعلونه چې د حالت بدلون څرګندوي:

دا فعلونه د شخص یا شي په حالت کې بدلون څرګندوي.

• - tomber : Marie est tombée amoureuse de la ville. (ماري په ښار مینه شوه.)
• - devenir : Il est devenu muet. (هغه ګونګ شو.)

۳. د تېرېدو فعلونه:

ځینې فعلونه کولی شي د "être" سره وکارول شي کله چې هغه نالېږدوونکي وي (یعنې د مستقیم مفعول نه لري).

• - passer : Ils sont passés par un petit café. (هغوی د یو کوچني کافې له لارې تېر شول.)
• - entrer : Elle est entrée dans la maison. (هغه کور ته ننوتله.)

ځانګړتیاوې

تېر مهال فعلي صفت چې یوازې کارول کیږي (د مرستندویه فعل پرته)، د هغه نوم سره په جنس او شمېر کې مطابقت کوي چې توصیفوي یې:

• Des fleurs cueillies dans le jardin. (په باغ کې راټول شوي ګلان.)
• Un gâteau préparé avec soin. (په پاملرنې سره چمتو شوی کیک.)

پایله

تېر مهال فعلي صفت د فرانسوي ګرامر یو اړین مفهوم دی. د دې جوړول، مطابقت او د "avoir" او "être" مرستندویه فعلونو سره کارول باید په ښه توګه زده شي. استثناوې، که څه هم ډېرې دي، کولی شو په تدریجي توګه زده کړو. تمرینونه به د دې ګرامري مهارت د تمرین او پیاوړي کولو لپاره مرسته وکړي.